Alergia pokarmowa u psa i kota – jak sobie z nią poradzić?

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat ranga zwierząt towarzyszących – w szczególności psów i kotów – wzrosła do członka rodziny. Z tego powodu nikogo nie dziwi już problematyka z zakresu nadwrażliwości i alergii pokarmowych u psów i kotów. Dermatolodzy weterynaryjni sugerują, że około 10 – 20% chorób skórnych u psów spowodowane jest alergią pokarmową¹, jednak nie ma wciąż dokładnych danych ze względu na różnorodność objawów, które pokrywają się z różnymi profilami chorób, co w konsekwencji przyczynia się do utrudnionej diagnostyki.
Jak zatem poradzić sobie z podejrzeniem alergii pokarmowej u psa i kota? Od czego zacząć?

Czym jest alergia pokarmowa i jak ją można rozpoznać? – Alergia pokarmowa u psa i kota

Uczulenie to niepożądana reakcja organizmu na alergeny, które dostają się do przewodu pokarmowego, uaktywniając jednocześnie układ immunologiczny. W praktyce oznacza to, że organizm psa/kota traktuje dany produkt spożywczy jako zagrożenie, które należy wyeliminować.
Alergia pokarmowa najczęściej objawia się:

• Świądem oraz zaczerwienieniem skóry – w szczególności w okolicach przestrzeni międzypalcowych, głowy, szyi, a także uszu i brzucha;
• W stanach zaawansowanych widoczne wyłysienia, strupy i blizny;
• Problemy gastryczne (biegunki, wymioty, zaparcia) obejmują jedynie 10-20% przypadków klinicznych².
• Kwestią indywidualną jest określanie najbardziej alergennego składnika pokarmu, niemniej jednak na podstawie przeprowadzonych badań można wysnuć wniosek, że najmniej uczulające są białka pochodzenia roślinnego¹, a najbardziej – wołowego, kurczaka, jaja kurzego oraz mleka krowiego⁵.

Zobacz także: Dlaczego koty nie powinny pić mleka?

Od czego zależy alergia? – Alergia pokarmowa u psa i kota

Uważa się, że za powstawanie coraz większej ilości rodzajów alergii odpowiedzialna jest przede wszystkim degradacja środowiska oraz czynniki genetyczne.
Obserwuje się tendencję do alergii pokarmowych u poszczególnych ras psów – m.in. cocker spaniel, labrador retriever, golden retriever, shar-pei², a także u ras miniaturowych – w szczególności o maści białej – maltipoo, maltańczyk i west highland white terrier⁴.
Kocie alergie są mniej popularne niż psie – w badaniach niemieckich naukowców stwierdzono, że 90% przypadków dotyczyło psów, a 10% kotów³.
Należy jednak pamiętać, że nie są to reguły i do każdego pupila należy podejść w sposób indywidualny.

Postępowanie zoodietetyczne krok po kroku w przypadku alergii pokarmowej – Alergia pokarmowa u psa i kota

Warunkiem bezwzględnym do rozpoczęcia diety, jest wizyta z pupilem u lekarza medycyny weterynaryjnej. Z jego pomocą można wykluczyć występowanie pasożytów, a także chorób współistniejących, których objawy mogłyby być mylące w ocenie postępowania dietetycznego.

Ze względu na różnorodność przypadków, a także na istotę dotychczasowego sposobu żywienia, poniżej zostały wyodrębnione dwie najczęściej pojawiające się sytuacje, które można usłyszeć zarówno w gabinecie weterynaryjnym, jak i w sklepach zoologicznych.

Przypadek A)

“Przypadek psa uczulonego na nie wiadomo co”: dorosły, 4-letni pies rasy mieszanej o masie ciała 10kg. Podejrzewana alergia pokarmowa o niejednoznacznych objawach, pojawiające się w różnych, nieregularnych odstępach czasowych; brak zauważonej przez właścicieli reguły występowania. Karmiony karmami bytowymi (dostępnymi w sklepach zoologicznych) różnych firm. Najczęściej pojawiający się silny świąd w okolicach międzypalcowych, brzucha i uszu; zdarzają się wymioty.

W przypadku tego pacjenta widoczna jest nieregularność sposobu karmienia. Należy pamiętać, że częste zmiany karmy mogą powodować problemy z wymiotami i/lub zaparciami czy biegunkami.
W takiej sytuacji zalecane jest przejście na tzw. Dietę eliminacyjną z próbami prowokacyjnymi. Polega to na podaży karm ze składnikami, z którymi zwierzę nie miało wcześniej styczności – np. z koniną, strusiem czy z przepiórką, a więc jednocześnie – białka, tłuszcze i węglowodany o nieznanej wcześniej budowie. Jeśli wybrana karma nie będzie powodowała żadnych zaburzeń żołądkowo-jelitowych, pupil powinien pozostać na niej przez okres dwóch do nawet trzech miesięcy – aż do ustąpienia wszelkich dotychczasowych objawów alergii pokarmowej.

Po takim czasie można stopniowo wykonywać próby prowokacyjne, tj. Podawać stopniowo w odstępach dwu – trzytygodniowych produkty wcześniej spożywane. Na tej podstawie, po obserwacji reakcji organizmu, stwierdza się prawdopodobne alergeny.

Zobacz także: Czym karmić psa rasy pomeranian?

Wskazówki dla opiekuna

• Każdą nową karmę wprowadzaj stopniowo, aby uniknąć wszelkich zaburzeń żołądkowo-jelitowych;
• Dużym ułatwieniem jest stosowanie karm monobiałkowych (czyli takich, w których produkty odzwierzęce są pochodzenia jednego gatunku – tylko konina, jagnię, wół). Zachęcam do wybierania karm mokrych. Właśnie w nich mogą być w nich ograniczone do minimum substraty – dzięki temu ustalenie alergenu odbywa się dużo szybciej;
• Postępowanie zoodietetyczne dotyczy również kota.

Przypadek B)

“Przypadek kota uczulonego na wszystko”: dorosły, 4-letni kot rasy europejskiej o masie ciała 4,5 kg. Uporczywy i stały świąd w okolicach pachwin, przestrzeni międzypalcowych i uszu. Właściciele, stosując dietę eliminacyjną na bazie koniny, strusia i bizona nie zauważyli zmian.

W przypadku alergii pokarmowej niewiadomego pochodzenia o ostrym przebiegu, dobrze jest skorzystać z karm, w których składzie jest hydrolizowane białko zwierzęce. Proces ten to wstępny rozkład białek na mniejsze struktury, które są łatwiejsze do strawienia, a także mają zdecydowanie mniejszą podatność na alergię.
Karmy z takim składem najczęściej określa się mianem karm weterynaryjnych. Należy jednak pamiętać, aby karmić nimi pupila maksymalnie trzy miesiące. Gdy ustąpią wszelkie objawy alergii pokarmowej, można rozpocząć próby prowokacyjne.

Wskazówki dla opiekuna

• Karmy weterynaryjne mają za zadanie leczyć i wspomagać powrót pupila do zdrowia. Nie charakteryzują się tak dużą smakowitością, jak karmy bytowe.
• Postępowanie zoodietetyczne dotyczy również psa.

Zobacz także: Zdrowe nawyki żywieniowe kotów – 5 zasad

Podsumowanie – Alergia pokarmowa u psa i kota

Alergia pokarmowa to choroba, którą trudno zdiagnozować ze względu na niejednoznaczne objawy. Nie oznacza to jednak, że jest to niewykonalne. Od właścicieli (i wszystkich domowników!) w takim przypadku jest wymagana konsekwencja postępowania oraz duże pokłady cierpliwości. Zachęcam do ścisłej współpracy z lekarzem weterynarii i/lub zoodietetykiem, aby w najszybszy możliwy sposób przywrócić radość z jedzenia.

Bibliografia:

1. W.Adamski, M.Adamska, 1996, Alergie pokarmowe psów i kotów, Medycyna Weterynaryjna, 52 (11)
2. A.Mirowski, 2014, Postępowanie żywieniowe w alergii pokarmowej u psów i kotów, Życie Weterynaryjne, 89 (3)
3. K.Kungl, A. Kurosad, J. Nicpoń, J. Monkiewicz, 2007, Niepożądane reakcje alergiczne na niektóre składniki pokarmowe, występujące w pożywieniu psów i kotów, Medycyna Weterynaryjna, 63 (1)
4. M.Stodolak, 2021, Diety eliminacyjne dla psów z alergią pokarmową, Praca dyplomowa inżynierska, SGGW, Wydział Hodowli, Bioinżynierii i Ochrony Zwierząt
5. https://www.dvm360.com/view/now-what-do-i-feed-identifying-food-hypersensitivity-dogs-and-cats

Zobacz także:

Dlaczego karma bezzbożowa dla kota?
Jakie karmy dla kotów są najlepsze?
Sucha karma dla kota – dlaczego nie?